UNESCO DÜNYA MİRAS VARLIKLARI NEDEN ÖNEMLİ?

UNESCO DÜNYA MİRAS VARLIKLARI NEDEN ÖNEMLİ?

 

İster yurt içinde ister yurt dışında gezelim UNESCO Dünya Miras Listesi’ndeki bir yeri gördüğümüzde kendimizi ayrıcalıklı hissederiz. “UNESCO Dünya Miras Şehri” gördüm, “UNESCO Dünya Miras Sit Alanı” gezdim diye övgüyle bahsederiz. Ya da duyduklarımız, okuduklarımız ışığında daha önce gördüklerimizden farklı şeyler göreceğimizi düşünür, mutlaka gezi rotamıza dâhil etmeye çalışırız.

 

Peki, o yeri bu derece önemli yapan nedir?

Bir yerin “Dünya Mirası” statüsü kazanması için bir takım kriterleri karşılaması gerekir. Bu değerlendirmeyi, 1972 yılında kabul edilen UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında, 21 taraf devletin yer aldığı Dünya Miras Komitesi yapıyor. Uluslararası önem taşıyan ve bu nedenle takdire ve korunmaya değer gördüğü doğal oluşum, anıt ya da sit alan her neyse listede yer almaya hak kazanıyor. 1983 yılında ülkemiz de komiteye dâhil olmuş.

2021 yılı verilerine göre dünya genelinde UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kayıtlı 1154 kültürel ve doğal varlık  bulunmakta. Bunların 897 tanesi kültürel, 218 tanesi doğal, 39 tanesi ise karma (kültürel/doğal) varlıklar.

           

Peki, bir kültür varlığın UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmesi neden önemli?

Her şeyden önce bir varlığın bu listeye alınmasının toplumlar ve hükümetler nezdinde farkındalık yaratmaya yardımcı olduğunu söyleyebiliriz. Listeye giren yer ya da eser artık sadece o ülkenin değil, tüm dünyanın ortak mirası olarak kabul ediliyor. Korunması için çaba gösteriliyor.

Turizme katkısı çok büyük. Dünya mirası olan yer ya da eser dünya çapında tanındığından bulunduğu yeri ziyaret eden yerli, yabancı turist sayısı her geçen yıl artıyor. Kentte turizme bağlı ticaretin de gelişmesini sağladığından doğal olarak yerel halk tarafından sahipleniliyor.

Konunun bir de finansal boyutu var. Listeye dâhil edilen alanların korunması için UNESCO tarafından finansal destek sağlanabiliyor. Toplam fondan, özellikle de gelişmekte olan ülkelerden listeye girmiş olan dünya miraslarını korumak için pay ayrılabiliyor. Aynı zamanda söz konusu fon Tehlikedeki Dünya Miras Listesi’ndeki alanlarda oluşan hasarın mümkün olduğunca hızlı bir şekilde giderilmesi için de kullanılabiliyor.

Belki de en önemlisi listeye alınan varlıkların daha iyi korunmasını teşvik ediyor olması. Çünkü korunamaması halinde, komite bu alanların listeden çıkarılmasına karar verebiliyor.

Ülkemizin kültürel varlıklarına bakacak olursak, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün çalışmaları neticesinde bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 19 varlığımızın alınması sağlanmış. Bu varlıklar, bulunduklar yer, kabul tarihi itibariyle şöyle:

            Kültürel Miraslar

  1. İstanbul (1985)
  2. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) (1985)
  3. Hattuşa (Boğazköy) - Hitit Başkenti (Çorum) (1986)
  4. Nemrut Dağı (Adıyaman - Kahta)([1987)
  5. Xanthos-Letoon (Antalya - Muğla) (1988)
  6. Safranbolu Şehri (Karabük) (1994)
  7. Troya Antik Kenti (Çanakkale) (1998)
  8. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) (2011)
  9. Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) (2012)
  10. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) (2014)
  11. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) (2014)
  12. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri  (2015)
  13. Efes (İzmir) (2015)
  14. Ani Arkeolojik Alanı (Kars) (2016)
  15. Afrodisias (Aydın) [2017]
  16. Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa) (2018)
  17. Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya) (2021)

 

Hem Kültürel Hem Doğal Miraslar

1.      Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) (1985)

  1. Pamukkale-Hierapolis (Denizli) (1988)

 

Listede yer alıp da görmediğiniz yerler hangileri, düşünün bakalım. Ben baktım, çoğunu gezip görmüş olsam da eksikler var. Şimdiden “Ölmeden Önce Görülmesi Gereken Yerler” listeme ekledim bile. Dünyadaki güzellikleri gezerken elbette ülkemizin dünya mirası varlıklarını görmemek olmaz.