Savaş Ve Yokluğun Eseri Kırkyama

İnşaat Yüksek Mühendisi

Tasarruf amacı ile artan kumaş parçaları geometrik şekillerde kesilerek Türk kültüründeki ifade ile  “kırkyama, kırkpare, yamalı bohça”  haline gelmiş. Bu gelenek batı kültüründe de yer alarak  “patchwork” adını almış. Anadolu’da savaş ve yokluk zamanlarının getirdiği bir psikoloji ve etkileşim ile şekillenen bu çalışmalar, diğer ülkelerde de farklı etkileşimlerle oluşmuştur. Artık Kırkyama modern halini almış günümüzde hiç kullanılmayan kumaşlardan yapılmakta.

Hindistan’dan Bosna’ya “Kırkyama”

Kırkyama’nın tarihi Anadolu kültüründeki temeli Selçuklulara dayanmakta. Selçuklularda geçme işi olarak adlandırılan bu ev ihtiyacı, daha sonra o dönemin Osmanlı toprakları içerisinde yer alan Bosna bölgesinde gelişim göstermiş. Bosna’nın başşehri Banyaluka’da icra edilen bu sanat, uzun yıllar o bölgenin adıyla anılmıştır.

Patchwork’ün Avrupa’da ilk örnekleri yatak örtüsü olarak ortaya çıkmıştır. Bugünkü şekliyle Avrupa’daki Patchwork, 1600 yıllarında Hindistan’dan Avrupa’ya değerli kumaşların getirilmesiyle doğmuştur. Elbise, mobilya döşemesi ve örtü yapılan bu kumaşlar çok değerli olduklarından parçalar bile değerlendirilmiştir.

Okullara ders konusu “Kırkyama”

Günümüzde kırkyama, çeşitli örtüler, yastıklar, minderler, çantalar vs. gibi günlük yaşamdaki ihtiyaçları karşılayan birçok eşya yapılabilmektedir. Kırkyama, elde ve makinede olmak üzere iki biçimde yapılmaktadır. Geometrik şekillerde kesilen farklı parçaların birleşiminden elde edilmektedir. Bu kültür öğemizi yeni nesillere tanıtmak ve devamını sağlamak için kırkyama bazı eğitim kurumlarında ders olarak okutulmaktadır. Günümüzde Kırkyama gençlerin kültürü devam ettirmesi ve zamanlarını değerlendirmeleri açısından okullarda ders olarak okutulmaktadır.