MUTFAĞIN MAKAMI - ATEŞBAZ-I VELİ

Mevlana Dergâhı’nın en önemli kısımlarından biri olan Matbah-ı Şerif, en mühim şahsiyetlerinden birisi de Ateşbâz-ı Velî ve temsil ettiği makamdır. Tam bir teslimiyet makamı olan Matbah-ı Şerif'te yüzyıllar boyunca hem aş hem de gönüller pişirilirdi. Hazreti Mevlana’nın ailesiyle birlikte Horasan'dan gelen, asıl adı Şemseddin Yusuf'a, bir gün dergâhın mutfağında odun kalmayınca Hazreti Mevlâna latife ile “odun yoksa ayaklarını kazanın altına sok onunla pişir” der. Şemseddin Yusuf, kazana ayaklarını sokar ve yemekleri pişirir. Mevlevilikte kerametin açıktan gösterilmesi hoş karşılanmadığından Hazreti Mevlana "Hay ateşbaz, hay!" diyerek uyarır. Farsça Ateşbaz, ateşle oynayan manasına geldiğinden Şemseddin Yusuf’un adı Ateşbaz olarak kalır.

 Dünyada adına türbe yapılan ilk aşçı olan Âteşbaz-ı Veli’yi daha iyi tanıtmak amacıyla Meram Belediyesi ve Anadolu Halk Mutfağı Derneği’nin katılımcılığında düzenlenen Ateşbâz-ı Velî Aşçı Dede Mutfak Kültürü Günleri 3 gün boyunca çeşitli etkinliklerle gerçekleştirildi. Açılış programında konuşan Meraqm belediyesi Başkanı Fatma Toru, “Bu etkinliklerin gastronomi turizmine katkılar yapacağına inanıyoruz. Ayrıca Ateşbâz-ı Velî çerçevesinde, insanların zaten bildikleri Hz. Mevlâna’nın düşünce dünyasına daha farklı bir perspektiften bakmasını sağlayacaktır. Elbette ki, Meram bundan çok şey kazanacaktır” dedi. 

“Mutfağımızın Temelini Selçuklu Mutfağı Oluşturuyor”

Global ölçekte yükselen gastronomi trendinin özellikle son dönemlerde gastronomi turizmine de büyük ivme kazandırdığını belirten Başkan Toru, “Kültür ve Turizm Bakanlığımızın 2017 Turizm Şurasında Gastronomi alt başlığını açması konunun önemine işaret etmektedir. Yemek kültürü aynı zamanda insanlar ve uluslararasında kurulan güçlü bir kültürel bağdır. Batıda mutfak kültürü yokken biz de mutfak kültürü vardır. Dünyanın önde gelen en zengin ve sayılı mutfaklarından biriyiz.  Pek çok medeniyete ve kültüre ev sahipliği yapan bu topraklarda farklı kültürlerin mutfak ve yeme içme anlayışları birleşerek, zengin bir yapı ve çeşitlilik oluşturmuştur. Bu topraklardaki mutfağın temelini de Selçuklu mutfağı oluşturur.” Şehrimizde yaşamış sufilerden Ateşbâz-ı Velî adına etkinlik yapmanın dünyada ilk ve tek aşçı türbesinin ilçemizde olması nedeniyle ayrı bir önem kazandığına dikkat çeken Toru, “Hz. Pir hayata bakış açısını ‘Hamdım,piştim,yandım’ diyerek yemek kavramları ile özetlemiştir. Mevlevi kültüründe matbah, özgün bir eğitim ve kültür unsurudur. Dergâhın matbahında baş aşçı, aşçı dedemiz Ateşbaz’dır. Aynı zamanda manevi öğretmen, eğitimde bir ekol, insanı kamili yetiştiren ocaktır. Matbahı fakülte kabul edersek Ateşbaz da bu fakültenin dekanıdır” dedi.

Etkinlikler kapsamında özel olarak tasarlanan Tarihi Tantavi Ambarı’nda yapılan Selçuklu Dönemi Mutfak Sanatları Yarışması, yurt içi yurt dışından seçkin jüri üyelerinin değerlendirmesiyle yapıldı. 

Moderatörlüğünü Anadolu Halk Mutfağı Derneği Başkanı Adnan Şahin’in yaptığı yarışmada, Gazeteci ve İletişim Danışmanı Tamer Altınay, Gazeteci Yazar Reha Tartıcı, Yunanistan’dan gelen Maria Ekmekçioğlu, Mutfak Dostları Derneği Başkanı ve Yazar Zeynep Kakınç, TV Program Yapımcısı Selim Kutucular ve etin profesörü olarak bilinen Günaydın Et Restoran Kurucu Ortağı Cüneyt Asan’ın jüri üyeliklerini yaptı. Yarışmada hijyen, pratik yetenekler, kompozisyon, lezzet, orijinallik ve sunum açısından Selçuklu yemekleri değerlendirildi. 

Ödül töreni ve farklı ülkelerden gelen yemek şeflerinin gastro şovları büyük beğeni topladı. Birinciliği 541 puanla Dedeman Otel’in kazandığı yarışmada, 494 puanla Rixos Otel ikinci ve 485 puanla da Ramada Otel üçüncü oldu. Ateşbâz-ı Veli Aşçı Dede Mutfak Kültürü Günleri etkinlikleri kapsamında yine Tantavi Ambarı’nda ‘Yerel Mutfak Avadanlıkları Sergisi’nin de açılışı yapıldı. 

Konya mutfağının duayeni Nevin Halıcı’ya ödülünü takdim eden Başkanı Toru, “Biz arzu ediyoruz ki kültürümüz adına kimler çaba sarf ediyorsa hepsini ödüllendirelim. Özellikle Nevin Halıcı Hanımefendi’yi tebrik ediyorum. Kendisi Konya ve Türk mutfağına yıllarca çok büyük emek vermiş biridir. Uluslararası arenada mutfağımızı layıkıyla tanıtan biri olarak ödülü fazlasıyla hak ediyor” şeklinde konuştu. 

Etkinliklerin ikinci gününde Tantavi Ambarında düzenlenen et profesörü olarak bilinen Cüneyt Asan ve diğer ünlü yemek şeflerinin gastro şovları büyük beğeni topladı. Ülkemizin önde gelen şeflerinden İran asıllı Hazer Amani ve Günaydın Et Restaurantları Kurucu Ortağı Cüneyt Asan, Yunan Şef ve Yazar Maria Ekmektsioglou, Çin Halk Cumhuriyeti’nden Tudahog Abudureyimu ile Simayi Wubulikashengmu’nun gerçekleştirdikleri gastro şovlar büyük ilgi gördü. Usta şeflerin elinden çıkan ve Türkiye, İran, Yunanistan ve Çin mutfağından geleneksel lezzetleri yansıtan yemekleri tadan izleyiciler şeflere tam not verdi.

Programa katılan Türk mutfağının ünlü şefleri, gelinen nokta itibariyle mutfağımızın dünya mutfakları arasında ön plana çıktığına dikkat çektiler. 

Cüneyt Asan: “Bütün benliğimle söylüyorum ki bu yıl inanılmaz bir program oldu. Emeği geçenlere ne kadar teşekkür etsem az olur. Ben bu ülke için elini taşın altına koyan herkese çok saygı duyuyorum. Hava limanına indiğimizden şu ana kadar yüreğimiz coştu. Bunun için en başta belediye başkanımıza teşekkür ediyorum. Böyle belediye başkanları olduğu sürece çok hızlı bir şekilde yol alacağımıza inanıyorum. Önümüzdeki yıl bu etkinliğe tekrar geleceğim ve herkesi şaşırtacak çok farklı bir şeyi buradan çıktığım andan itibaren planlayacağım. Çünkü Konya ve başkan bunu hak ediyor” dedi.

Konya kültürüne önemli katkıları olan Nevin Halıcı Özel Mutfak Eşyaları Sergisi’nin açılışı, Meram Belediyesi Şehrin Tasarım Atölyesi’nde düzenlenen törenle gerçekleşti. 

Konya kültürüne çok önemli katkıları olan Nevin Halıcı, “Bunlar, yıllarca yemek hocalığım esnasında biriktirdiğim şeylerdir. Türkiye’nin dört bölgesinde yöresel yemekleri derledim. 1970 yılından itibaren Karadeniz, Güneydoğu, Ege ve Akdeniz bölgelerinden derlediğim bakırlar. Bununla birlikte gördüğüm diğer mutfak eşyalarını da derledim.” dedi. 

Meram Belediye Başkanı Fatma Toru da, Meram Belediye Başkanı Fatma Toru da,  “Konya kültürümüzün yaşatılması, ecdadımızın bize bıraktığı emanetlerin gelecek nesillere aktarılması anlamında Nevin Halıcı Hanımefendi’nin çok büyük katkısı oldu. Gerek mutfak kültürü anlamında gerekse Şehrin Tasarım Atölyesi olarak ‘Safran Sarısı Sandık Lekesi’ isimli sergi olarak. Bu projeye ilk olarak onun sandığını açarak başladık. Hem sandığındaki çeyiz eşyalarını hem de mutfak kültürü olarak gelecek nesillere ışık tutacak tüm mutfak malzemelerini belediyemize bağışlamış oldu. Bu katkılarından dolayı kendisine çok teşekkür ediyoruz. Yüreğine, gönlüne ve zihnine sağlık diyorum. İnşallah nice yıllar boyunca şehrimize hizmet üretmeye devam eder” diye konuştu.