
Doğu Türkistan nerede?
Doğu Türkistan, Orta Asya’nın orta
bölümünde yer alan büyük Türkistan’ın doğu kesimidir. 1949 yılından bu yana Çin
Halk Cumhuriyeti’nin siyasi ve iktisadi kontrolü altındadır.
Doğu Türkistan ve İpek yolu kültür
coğrafyamızın önemli bir parçası. En büyük hayalim İpek yolu güzergâhını baştan
başa gezmek. Çin’den başlayan ve İstanbul’da sona eren İpek yolunu gezip
belgesel çekmeye bir ömür yetmez. Ama parça parça da olsa biz İpek yolunu
gezerek belgesel çekmeye çalışıyoruz.
Doğu Türkistan’da tarihi yaşamak
Doğu Türkistan’a gitmek bizim için sadece
hayaldi. Hayallerimiz nihayet gerçek oldu. Bir grup dostun organize ettiği
özel Doğu Türkistan coğrafyası ve İpek yolu turuna bizleri de davet
ettiler. 27 Ağustos 2012 gece saat 01.00’de Çin Havayollarına ait uçakla
İstanbul’dan Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’ye uçtuk
Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi
Urumçi, Çin´in kuzeydoğusunda yer alan,
Doğu Türkistan adıyla da bilinen, Sincan Uygur Özerk Bölgesi´nin başkentidir.
2,5 milyon nüfuslu bir şehir olup 10.989 km²´lik bir alan kaplar. Mançu
İmparatorluğu 1884 yılında, Doğu Türkistan istilasını gerçekleştirdiğinde şehre
Çince (Dihua) adını vermişlerdi. 1955 yılında, daha öncelerden Eyalet
statüsündeki Doğu Türkistan´ın, Sincan Uygur Özerk Bölgesi olması ile birlikte,
başkentin adı da tekrar Ürümçi olmuştur. Çin´in batıya açılan en önemli
güzergâhlarındandır. Demiryolu taşımacılığında önemli bir geçittir. 174,53
kişi/km² düşmekte.
Ünlü Türk Dil Bilgini Kaşgarlı Mahmut’un
memleketine gidiyoruz
31 Ağustos 2012; Bugün Kaşgar’a
gideceğiz. Sabah erken saatlerinde, önce Yarkent çevre
gezilerimi. Yapacağız, Yarkent Camii ve Kral Mezarları Amannisa
Hanım Türbesi görülecek. Öğle yemeğini takiben Kaşgar’a doğru
yolculuğumuz başlayacak, bu yolculuk yaklaşık 3 saat sürecek,
Varışı takiben, Kaşgar çevre gezilerimize başlayacak. Burada
ünlü Türk dil bilgini “ Divan-ı Lugatütürkün” yazarı Mahmut kaşgari
türbesi (Kaşgarlı Mahmut), kaşgar apk hoca mozalasi, iydhak camii,
ziyaretlerini yapıp, Kaşgar’ın muhteyem gece manzarasını doya doya
seyr ederek Kaşgar’da konaklayacağız.
Cennet Gölüne gidiyoruz
1. Eylül 2012; Kaşgar’dan
sabah erken “kaşgar old town‘ı ziyaret edeceğiz..daha
sonra Kaşgar havalimanına geçerek Urumçi’ye
uçuşumuzu yapacağız, Urumçi’de özel otobüsle
Doğutürkistan dağları ve yaylalarına doğru giderek
Cennet göl mevkine geçeceğiz. kara yolu ile yaklaşık
1,5 saat bir yolculuıktan sonra Cennet gölün de olacağız.Tarihi
İpek yolu özünde yeralan , tarhi bir ortam ve muhteşem
bir manzara var bu göl ve çevresinin..Konaklamamızı Bölgede
yaşayan Uygur Göçebe Türklerin yaptığı gibi
Yurt ismi ile anılan Uygur çadırlarda gece kalıp tarihi yeniden
yaşacağız, Cennet gölü çevreyi ve doğayı
gezeceğiz, yemeklerimizi yayla ortamında
yedikten sonra..bir geceliğine göçmen uygur kültürünü
yakından tanıyacağız, köylülerin hayatlarını ve hikayelerini
dinleyerek Doğutürkistan tarihinin muhteşem geçmişine yolculuğu
çıkacağız.
Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’den
Çin’in başkenti Pekin’e gidiyoruz
2 Eylül 2012; Artık Doğu Türkistan’a
veda vakti geldi. Cennet gölündeki kahvaltının ardından
Çin’in başkenti Pekin uçmak için Urumçi havalimanına transfer
olmadan önce kısa süreli Turfan şehir turunda Sugong Minaresini göreceğiz.
Pekine yerel saatle 23:30 dolaylarında varmış olacağız. Pekin
Havalimanın’dan Konaklayacağımız otele gideceğiz.
Çin Seddine gidiyoruz
Bugün dünyada eşsiz insan yapımı şaheserlerden olan; Çin Seddin´e gidiyoruz.Tüm
günümüzü alacak olan bu turumuz da ayrıca Temple of Heaven ve kraliyet anıt
mezar odalarını görme imkanımız olacak.
Doğu Türkistan´a selamınızı götürüyorum
Evet sonuç olarak sizlere 10 günlük doğu
Türkistan ve Çin seyahatimizin kısa özetini paylaştım. İnşallah dönüşte Doğu
Türkistan ve Çin ile ilgili daha ayrıntılı yazılar kaleme alacağız. Doğu
Türkistan’ın birbirinden ihtişamlı medeniyete sahip Uygur Türklerinin ana vatın
Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi, Turfan, medeniyet şehri Hotan, Taklamakan
çölleri, sevgiliden adını alan Yarkent, ünlü Türk bilgini Mahmut Kaşgari’den
adını alan Kaşgar, Doğu Türkistan yaylalarında ki Cennet gölü, Çin’in başkenti
Pekin ve Türk tarihinin kilometre çizgisi Çin Seddiyle ilgili gördüklerimizi
sizlerle paylaşıp, tarihe not düşüp zamana noterlik yapacağız. Siz değerli
okurlarımın atalar diyarı Doğu Türkistan’a selamlarımı götürüyorum. Doğu
Türkistan’da ki Türk kardeşlerimizin de sizlere selamını getireceğim.
Çin Seddin’de ihtişamlı Türk tarihini
düşünüyoruz.
Çin’e gelen herkesin ilk görmek isteyeceği
yerlerin başında bulunan Çin Seddi Pekin şehrine sadece 60 kilometre mesafede
yer alıyor. Türklerin yazılı tarihine önemli bir kaynak olan ve Türk-Moğol
akınlarına karşı yapılmış tarihimizle yakından ilgisi olan bu tarihi yapıyı
görmek için sabırsızlanıyoruz.
Çin seddine yaklaştıkça heyecanımız kat be kat artıyor. Ve ardından bütün
görkemiyle karşımıza çıkıyor. İşte çin seddi.. Dağların arasından çin seddi’ne
çıkıyoruz.. Oraya ulaşmak için iki yolunuz var. Yaya veya teleferikle. Biz
teleferikle çıkmaya karar veriyoruz. Teleferikten kilometrelerce uzunluğundaki
çin seddi’nin ihtişamlı manzarasını seyrederken bu büyülü görüntü karşısında
adeta kendimizden geçiyoruz.
Çin seddi, M.Ö. 221-210 yılları arasında, çin imparatoru si-huangti tarafından
yaptırılmış. 5000 km uzunluğunda, 5-10 m yüksekliğinde, 5-8 m genişliğinde,
kalın ve yüksek duvarlardan ibâret. Surların üstünde her 200 adımda bir 12 m
yüksekliğinde kuleler bulunuyor.
Dünyanın 7 harikası”ndan biri olan çin seddi, dünyanın en uzun geçmişe sahip ve
en büyük çaplı askeri savunma projesi sayılıyor. İnsan eliyle yapılan bu eser
uzaydan görülebilen tek eser olma özelliğine sahip.Çinliler, türk ve moğol
akınlarını kesmek amacıyla bu seddi yapmışlar.Fakat sedde rağmen akınları
kesilmemiş ve çin ülkesi fethedilmiş. İlkin M.Ö. 211 yılında hun türkleri
tarafından aşılmış. Sonra 1644’te mançu istilâsında geçilebilmiş. Bu muhteşem
sed, çin mîmârisinin en eski ve en büyük eseri. On beş ve on altıncı asırlarda
önemli tâmir gören çin seddi günümüzde turistlerin ilgi odağı..
Gerçekten de dünyanın dört bir yanından çin seddi’ne akın akın ziyaretçi
geliyor. Yaşlısı genci, kadını erkeği her yaştan, her renkten ve her milletten
insanlarla karşılaşmak mümkün burada. Biz de dünyanın çeşitli yerlerinden gelen
bu turistlerle konuşuyoruz. Bize çin seddiyle ilgili izlenimlerini
aktarıyorlar.. Gerçekten de çin seddi her bakımdan görülmeye değer harika bir
eser.
Yazı Ve Fotoğraf
İSMAİL KAHRAMAN