1960'lar ve 70'lerde tüm taşıt sayısı içindeki payları
çok daha fazlaydı. Günümüzde de kullanılmasına rağmen o yıllardaki
popülistliğini yitirmiştir. Bu gün dışarı çıkıp saymayı denersek sayısı 5’i
geçmeyecektir.
Bir zamanların efsane taşımacılığının yapıldığı
triportörler şimdi yerini lüks araçlara bıraktı. 1960-1970li yıllarında yük
taşımacılığı ve insan taşımacılığının yapıldığı triportörler şimdi tarih oldu.
Bir zamanların hatlı minibüsleri olarak da bilinen triportörlere o dönemde
Arçelik, pırpır, gırgır, üçtekerli gibi isimler de verilmiş, fakat en sık
kullanılan ismi ise Arçelik’tir. Bunun sebebi ise Çayırova tesislerinde 1968
yılında üretimine başlanan "Arçelik" marka triportörler, yedek parça
sorunu olmaması, bakım ve tamir masraflarının az olması ve yakıt tüketiminin
ekonomik olması nedeniyle piyasada üç tekerlekli taşıma araçları sınıfında
yıllardan beri aranan marka olma özelliğini koruyordu. Halen bazı illerimizde
bulunabilen Arçelik 1,5 milyara kadar alıcı bulabilen ve 1 tona yakın yük
taşıyabilen bir araçtır.
Arçelik’e bir
şoför yedi de yolcu olmak üzere toplam sekiz kişi taşınıyordu. Arka kasada
bulunan tahtadan yapılma koltuklarda şehir içi taşımacılığının en önemli
unsurlarıydı Arçelik’ler. Üç tekerden itibar bu triportörleri kullanmak çok
zordu sık, sık devrilme tehlikesi bulunur bu yüzden yolcular ve yük dengeli bir
şekilde taşınırdı. Düz yolda ve yokuş aşağıda oldukça verimli olan bu araçlar
yokuş çıkarken ise birazda yolcuların fedakarlığı ile işini yapardı.
At
arabasından sonra dönemin en önemli taşıma aracı olan triportör, dünyanın bir
çok ülkesinde de oldukça yoğun kullanılmakta hatta üretimi ciddi boyutlara
varan araç doğu ülkelerinde resmi kurumlarda ve polis aracı olarak bile
kullanılmaktadır. Bir zamanlar ülkemizde PTT kurumuna hizmet eden triportörler,
yıldırım posta gönderileri için kurum önlerinde beşer onar adet sarı ve üzerilerdin
de siyah yazılı “PTT Resmi Hizmete Mahsustur” ifadesi ile ile dar sokakların
müdavimleriydiler. Triportörler günümüzde bile Amerika’nın yoğun trafiğinde
polis aracı olarak motosiklet ve otomobile ideal bir alternatif olma özelliğini
korumaktadır.
Aslında
hem pratik hem az yer kaplayan ve az yakıt tüketen bir vasıtadır triportör.
70’li
yılların efsanevi aracı en iyi günlerini o yıllarda yaşamış, herkesin aklında
ufakta olsa bir mazi bırakmıştır.
Yazı Ve Fotoğraf
İbrahim Çakır & Fatih Özsoy